همه چیز درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری

این نوشته در ارتباط با قسمت یازدهم پادکست اینوست‌پلاس (همه چیز درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری) منتشر می‌شود.

صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری (در زبان انگلیسی: investment company یا fund) یکی از انواع واسطه‌های مالی هستند. این صندوق‌ها سهام خود را به مشتریان می‌فروشند و مبلغ حاصل را به نمایندگی از سرمایه‌گذاران خود در محل‌های متنوعی (عمدتاً اوراق بهادار؛ نظیر سهام شرکت‌ها، اسناد خزانه، گواهی‌های سپرده ریالی و کالایی، گواهی‌های سپرده و …) سرمایه‌گذاری می‌کنند.

سود یا ضرر حاصل از سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها، به نسبت سهم هر یک از سهام‌داران میان آن‌ها تقسیم می‌شود. برای مثال در صورتی که یک شخص، دارای 20% از سهام یک صندوق سرمایه‌گذاری باشد، 20% از سود حاصل از سرمایه‌گذاری متعلق به وی خواهد بود. محل سرمایه‌گذاری صندوق‌ها به اهداف آن‌ها بستگی دارد؛ برای مثال صندوق‌هایی که تحت عنوان «صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت» شناخته می‌شوند، بیشتر در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند.

کوچک‌ترین جز سرمایه‌گذاری در یک صندوق را «واحد صندوق (در زبان انگلیسی: fund unit) می‌گویند. هر واحد از صندوق قیمتی دارد و سرمایه‌گذار با خرید آن، وارد سرمایه‌گذاری در صندوق می‌شود؛ بنابراین حداقل مقدار سرمایه‌گذاری در صندوق، برابر با قیمت واحد آن صندوق است و مجموع سرمایه‌گذاری در صندوق باید مضربی از قیمت واحد صندوق باشد.

مفهوم خالص ارزش دارایی (Net Asset Value یا NAV) و محاسبه ارزش واحد صندوق

خالص ارزش دارایی معادل با مجموع ارزش سرمایه‌گذاری‌های صندوق است. برای مثال، در صورتی که یک صندوق 100 سهم از شرکت «الف» به قیمت هر سهم 1500 تومان و 300 سهم از شرکت «ب» به قیمت هر سهم 2000 تومان خریداری کرده باشد، خالص ارزش دارایی‌های صندوق برابر است با:

حال اگر این صندوق 75 واحد (سهم) صادر کرده باشد، ارزش هر واحد برابر است با:

در این صورت سرمایه‌گذار باید برای خرید یا فروش هر واحد از صندوق 10000 تومان پرداخت کند.

ارزش خالص دارایی‌های صندوق با رشد قیمت دارایی‌های صندوق رشد می‌کند. در مثال قبلی، در صورتی که قیمت هر سهم شرکت «الف» از 1500 تومان تا 2500 تومان رشد کند، NAV صندوق بصورت زیر افزایش پیدا می‌کند:

و به همین ترتیب، داریم:

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه جهان

صندوق‌های با سرمایه متغیر

(در زبان انگلیسی: Open-end funds) نام دیگر: صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (در زبان انگلیسی: Mutual fund)

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارای ویژگی‌های زیر هستند:

1. خالص ارزش دارایی‌های صندوق در هر روز کاری فقط یک بار و در پایان روز (پس از بسته شدن بازار سرمایه) محاسبه می‌شود.
2. قیمت خرید و فروش واحد صندوق معادل با NAV صندوق در پایان روز است. بنابراین نرخ واحد هر صندوق در پایان هر روز مشخص می‌شود و افراد با این نرخ اقدام به خرید و فروش واحد می‌کنند.
3. تعداد سهم‌های این صندوق‌ها متغیر است. وقتی سهم جدیدی در صندوق ایجاد می‌شود یا سهمی از صندوق ابطال می‌شود، NAV ثابت باقی می‌ماند و تعداد واحد صندوق تغییر می‌کند. (بنابراین ورود/خروج سرمایه به/از صندوق، NAV را تغییر نمی‌دهد؛ بلکه تعداد واحد را افزایش/کاهش می‌دهد. تنها افزایش یا کاهش ارزش دارایی‌های صندوق موجب تغییر مقدار NAV می‌شود.) برای مثال فرض کنید صندوقی دارای NAV معادل با 10 میلیارد تومان است و 100 سهم از این صندوق فروخته شده است. در این صورت NAV واحد هر صندوق معادل با 100 میلیون تومان است:خریداری که قصد وارد کردن 500 میلیون تومان سرمایه جدید به این صندوق را دارد، با پرداخت این مبلغ می‌تواند 5 واحد از صندوق را دریافت کند. (زیرا قیمت هر واحد 100 میلیون تومان است.) در این صورت تعداد سهم صندوق به 105 افزایش پیدا می‌کند و سرمایه صندوق نیز به 10 میلیارد و 500 میلیون تومان افزایش پیدا خواهد کرد و NAV صندوق ثابت خواهد ماند:
4. واحد صندوق توسط خود صندوق صادر شده و توسط خود صندوق هم ابطال می‌شود. (در ادامه خواهیم دید که واحد صندوق‌های سرمایه ثابت و صندوق‌های قابل معامله در بازار معامله می‌شود و در این صندوق‌ها، خود صندوق اقدام به صدور و ابطال واحد نمی‌کند.)

صندوق با سرمایه ثابت

صندوق‌های سرمایه ثابت دارای ویژگی‌های زیر هستند:

1. در ابتدای تاسیس صندوق، در فرآیندی که به آن پذیره‌نویسی گفته می‌شود تعداد واحد صندوق مشخص می‌شود و تا آخر عمر صندوق ثابت می‌ماند.
2. پس از تاسیس صندوق، سهم صندوق توسط خود صندوق صادر و ابطال نمی‌شود؛ بلکه در بازار ثانویه مورد معامله قرار می‌گیرد.
3. قیمت واحد صندوق در نتیجه عرضه و تقاضا در بازار مشخص می‌شود و ممکن است با NAV هر واحد صندوق متفاوت باشد. اگر قیمت واحد صندوق از NAV آن کمتر باشد، اصطلاحاً گفته می‌شود صندوق در تخفیف معامله می‌شود (در زبان انگلیسی: trading at a discount)؛ در صورتی که قیمت واحد صندوق از NAV آن بیشتر باشد، اصطلاحاً گفته می‌شود صندوق در پریمیوم معامله می‌شود. (در زبان انگلیسی: trading at a premium) دلایل مختلفی موجب تفاوت قیمت صندوق از NAV آن می‌شود و در اینجا به یکی از این دلایل اشاره می‌شود. فرض کنید یک صندوق سرمایه‌گذاری در سهام شرکت «الف» سرمایه‌گذاری کرده است. در صورتی که سرمایه‌گذارانی در بازار قصد خرید مستقیم سهام شرکت الف را داشته باشند و به هر دلیلی موفق به خرید این سهم نشوند (مثلاً به این دلیل که این سهم دارای صف خرید است)، سرمایه‌گذاران مذکور ممکن است خرید واحد از صندوقی که این سهم‌ را در سبد خود دارد را بعنوان راه جایگزین انتخاب کنند. در این صورت سرمایه‌گذاران مذکور به صورت غیر مستقیم اقدام به خرید سهام شرکت الف کرده‌اند؛ چرا که سرمایه‌گذاران سهام صندوق را خریداری کرده‌اند و صندوق سهام شرکت الف را دارد. در این صورت گرچه سهم شرکت الف به علت محدودیت نوسان روزانه نمی‌تواند از مقدار خاصی بیشتر رشد کند (بنابراین این محدودیت شامل NAV صندوق نیز می‌شود)، امّا از آنجا که برای نوسان قیمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری محدودیت نوسان وجود ندارد قیمت واحد صندوق از NAV آن فراتر می‌رود.

4. اگر تخفیف یا پریمیموم روی واحد صندوق بسیار زیاد باشد، مدیر صندوق ممکن است دست به تبدیل صندوق به سرمایه متغییر بزند یا اقدام به خرید یا فروش سهم خود جهت کنترل قیمت کند.

چرا سرمایه‌گذاری در صندوق بهتر است؟

سرمایه‌گذاران به دلایل مختلفی ممکن است خرید صندوق را به خرید مستقیم سهام ترجیح دهند:

1. کاهش ریسک از طریق متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری: صندوق‌های سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌کنند و به دلیل تنوع در سبد سرمایه‌گذاری ریسک کمتری را به سرمایه‌گذار تحمیل می‌کنند. در واقع سرمایه‌گذار با خرید یک واحد از صندوق سرمایه‌گذاری، سبد متنوعی از سرمایه‌گذاری را خریداری کرده است.
2. کاهش هزینه‌های پردازش اطلاعات: تحلیل وضعیت اقتصادی، بازارها و نمادهای فراوانی که در بازارها مورد معامله قرار می‌گیرند فرآیند پر هزینه‌ای است و نیاز به زمان زیادی دارد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری این هزینه را میان سرمایه‌گذارانشان سرشکن می‌کنند.
3. کاهش هزینه‌های حقوق اجرایی: هزینه‌های ناشی از فعالیت‌هایی نظیر جمع‌آوری سود سهام، دریافت کوپن اوراق بهادار و … در صندوق‌های سرمایه‌گذاری میان سرمایه‌گذاران سرشکن می‌شود.
4. مدیریت حرفه‌ای سبد سرمایه‌گذاری: استخدام یک مدیر سرمایه‌گذاری حرفه‌ای هزینه بسیار زیادی را به سرمایه‌گذار تحمیل می‌کند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرشکن کردن این هزینه میان سرمایه‌گذاران، آن را به شدت کاهش می‌دهند.
5. نقدشوندگی صندوق: واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری معمولاً از سهم‌ها نقدشونده‌تر است. برای مثال در صورتی که سهمی در بازار در وضعیت صف فروش باشد، امکان فروش آن وجود ندارد؛ با این حال واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری هیچ‌گاه در وضعیت صف فروش نخواهد بود. ضمناً برخی از صندوق‌ها دارای ضمانت نقدشوندگی هستند.

نحوه مدیریت صندوق

صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دو روش فعال (در زبان انگلیسی: active) و غیر فعال (در زبان انگلیسی: passive) مدیریت می‌شوند. مدیریت فعال صندوق به این معناست که مدیر صندوق دائماً مشغول تغییر ترکیب سبد سرمایه‌گذاری است و با تغییر شرایط بازار سبد را اصلاح می‌کند. هدف از مدیریت فعال صندوق‌های سرمایه‌گذاری کسب بازدهی بیشتر از بازار است. در مقابل، مدیریت غیر فعال صندوق به این معناست که سبد سرمایه‌گذاری صندوق به ندرت اصلاح می‌شود و در طول زمان تقریباً ثابت است. صندوق‌های با مدیریت غیر فعال معمولاً بازدهی بیشتر از بازار کسب نمی‌کنند.

در نگاه اول چنین به نظر می‌رسد که صندوق‌های دارای مدیریت فعال در مجموع بازدهی بیشتری را حاصل می‌کنند؛ با این حال تحقیقات نشان می‌دهد بازدهی صندوق‌های فعال در مجموع چندان بالاتر از صندوق‌های غیر فعال نیست. علت این مسئله در دو نکته نهفته است.

1. مدیریت صندوق فعال به تعداد تحلیل‌گران بیشتری نیازمند است (و دستمزد این تحلیل‌گران زیاد است)؛ همچنین مدیران صندوق‌های فعال معمولاً کارمزدهای بیشتری برای مدیریت صندوق طلب می‌کنند. همین مسئله باعث می‌شود بخشی از سود حاصله در صندوق برای پرداخت کارمزد مدیران هزینه شود.
2. تحقیقات نشان می‌دهد با وجود تلاش فراوان مدیران و تحلیل‌گران برای انتخاب سهم‌هایی که عملکرد بهتری از بازار داشته باشند، معمولاً این افراد موفق به انتخاب چنین سهم‌هایی نمی‌شوند. (حتی با وجود استفاده از روش‌های پیشرفته تحلیل)

بنابراین در مجموع بازدهی صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری با مدیریت فعال و غیر فعال چندان تفاوتی ندارد.

صندوق‌های دنبال کننده شاخص

(در زبان انگلیسی: index funds)

صندوق‌های دنبال‌کننده شاخص یکی از انواع صندوق با مدیریت غیر فعال هستند. سبد سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شود که با دقت نسبتاً بالا (معمولاً بالای 90%) یک شاخص را دنبال کنند؛ بنابراین بازدهی این صندوق‌ها بستگی به رشد یا افت کل بازار سهام دارد. در سال‌های اخیر صندوق‌های دنبال کننده شاخص در جهان محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری «شاخص سی شرکت فیروزه»، «تجارت شاخصی کاردان» و «شاخصی کارآفرین» سه نمونه از صندوق‌های دنبال‌کننده شاخص بازار سرمایه ایران هستند که هر یک بیش از 80% از سرمایه تحت مدیریت خود را به سهام اختصاص می‌دهند. این صندوق‌ها سعی در دنبال کردن شاخص کل بورس تهران با حداقل 90% دقت دارد.

انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران

صندوق سرمایه‌گذاری در سهام

بخش عمده سرمایه‌گذاری‌های صندوق‌های سهامی در محل‌های دارای ریسک بالا (سهام شرکت‌ها) انجام می‌شود. حداقل 70% از سرمایه این صندوق‌ها در سهام شرکت‌های قابل معامله در بورس و فرابورس (فرابورس یا بازار غیرمتمرکز چیست؟) و باقی سرمایه صندوق در محل‌های کم ریسک نظیر صندوق‌های غیر سهامی، گواهی‌های سپرده ریالی و کالایی، اوراق مشارکت و … سرمایه‌گذاری می‌شود. ریسک و بازده این صندوق‌ها نسبت به دیگر انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری بالاست؛ چرا که عملکرد صندوق‌های سهامی به عملکرد بازار سهام بستگی دارد.

صندوق مختلط

صندوق‌های مختلط در ترکیبی از محل‌های دارای ریسک و کم ریسک سرمایه‌گذاری می‌کنند. ترکیب پورتفو این صندوق‌ها به گونه‌ای است که میزان سرمایه‌گذاری آن‌ها در محل‌های پرریسک، تقریباً برابر محل‌های کم ریسک است. (40 الی 60% در هر محل)

صندوق با درآمد ثابت

بیش از 70% دارایی‌های تحت مدیریت این صندوق‌ها در محل‌های کم ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود.

صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه

در شرکت‌های نوپا و استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند. سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها ریسک بسیار بالایی دارد و ممکن است تمام سرمایه از بین برود.

صندوق سرمایه‌گذاری پشتوانه طلا

در محل‌های مرتبط با سکه طلا سرمایه‌گذاری می‌کند. بیش از 70% از سرمایه در اختیار خود را باید در گواهی سپرده سکه طلای بورس کالا سرمایه‌گذاری کند. باقی سرمایه در اختیار این صندوق در محل‌هایی نظیر بازار آتی طلا سرمایه‌گذاری می‌شود. چهار نمونه از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با پشتوانه طلا بازار سرمایه ایران عبارتند از:

1. صندوق پشتوانه سکه طلای زرافشان امید ایرانیان
2. صندوق پشتوانه طلای لوتوس
3. صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلای کیان
4. صندوق سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلای مفید

آشنایی با مفاهیم NAV صدور و NAV ابطال و ضامن نقدشوندگی

NAV صدور و ابطال

اگر قصد خرید واحد صندوق را داشته باشید، باید آن را به قیمت NAV صدور بخرید و اگر قصد فروش واحد صندوق را داشته باشید، باید آن را با قیمت NAV ابطال بفروشید. این دو با یکدیگر تفاوت کوچکی دارد. نحوه محاسبه هر یک بصورت زیر است:

• NAV صدور: اگر به جای خرید واحد صندوق (خرید غیرمستقیم)، قصد خرید تمامی دارایی‌هایی که در پورتفوی صندوق موجود هستند (خرید مستقیم) و تقسیم آن‌ها به تعداد واحد صندوق را داشته باشیم، باید به ازای هر واحد مبلغ مشخصی بپردازیم که معادل با NAV صدور صندوق است.
• NAV ابطال: اگر به جای فروش واحد صندوق (فروش غیرمستقیم)، قصد فروش تمامی دارایی‌هایی که در پورتفوی صندوق موجود هستند (فروش مستقیم) و تقسیم آن‌ها به تعداد واحد صندوق را داشته باشیم، به ازای هر واحد مبلغ مشخصی دریافت می‌کنیم که معادل با NAV ابطال صندوق است.

ضامن نقدشوندگی

فرض کنید یک سرمایه‌گذار تعدادی واحد از یک صندوق سرمایه‌گذاری دارد و قصد دارد در روزهای آینده این واحدها را ابطال کرده و مبلغ سرمایه‌گذاری خود را دریافت کند. در این صورت، صندوق باید معادل سرمایه شخض پول نقد داشته باشد تا موفق به ابطال واحدهای وی شود؛ به همین منظور مدیران صندوق همواره مبلغی از سرمایه‌های تحت مدیریت خود را بصورت نقد نگهداری می‌کنند. با این حال، اگر مدیر صندوق به قدر نیاز پول نقد در اختیار نداشته باشد، موفق به ابطال واحدهای سرمایه‌گذار نخواهد شد و سرمایه‌گذار موفق به خروج سرمایه خود از صندوق نخواهد شد. در این حالت، اگر صندوق ضامن نقدشوندگی داشته باشد، ضامن موظف است مبلغ کسری صندوق را تهیه کند تا سرمایه‌گذار موفق به ابطال واحدهای خود شود.

همه صندوق‌ها ضامن نقدشوندگی ندارند. ضامن نقدشوندگی در ازای ضمانت نقدشوندگی واحد صندوق کارمزدی دریافت می‌کند؛ بنابراین صندوق‌هایی که دارای ضامن نقدشوندگی هستند، کارمزد بیشتری را از سرمایه‌گذار دریافت می‌کنند.

آشنایی با مفهوم امیدنامه صندوق سرمایه‌گذاری

برای درک نحوه فعالیت، کارمزدها و استراتژی‌های هر صندوق باید امیدنامه (در زبان انگلیسی: prospectus) آن صندوق را مطالعه کرد. برخی از مواردی که بطور معمول در امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری آورده می‌شود، عبارتند از:

1. استراتژی صندوق برای سرمایه‌گذاری: یعنی چه مقدار از وجوه در اختیار صندوق در چه محل‌هایی سرمایه‌گذاری می‌شوند. برای مثال یک صندوق ممکن است در امیدنامه خود مشخص کند که حداقل 70% از سرمایه در اختیار خود را در سهام شرکت‌های بورس تهران و فرابورس ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد. همچنین نحوه تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری نیز در امیدنامه درج می‌شود؛ برای مثال برخی از صندوق‌ها ممکن است از روش‌های مبتنی بر سرمایه‌گذاری ارزشی (در زبان انگلیسی: value investing) برای تصمیم‌گیری در خصوص سرمایه‌گذاری استفاده کنند و برخی دیگر ممکن است روش‌های مبتنی بر سرمایه‌گذاری رشدی (در زبان انگلیسی: growth investing) را برای این منظور به خدمت بگیرند.
2. هزینه‌ها و کارمزدهای سرمایه‌گذاری: اینکه یک صندوق چه هزینه‌هایی دارد و این هزینه‌ها چگونه دریافت می‌شوند (کسر کردن از سرمایه‌ها یا دریافت مستقیم از سرمایه‌گذار) در امیدنامه ذکر می‌شود. موارد مشابه نظیر کارمزدی که مدیر و دیگر ارکان صندوق (متولی، حسابرس و …) برای ارائه خدمات دریافت می‌شوند نیز در امیدنامه ذکر می‌شود.
3. مهم‌ترین ریسک‌هایی که سرمایه‌گذار در طول سرمایه‌گذاری در صندوق با آن مواجه است.

نمونه امیدنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری را از وبسایت سازمان بورس می‌توانید دریافت کنید.

چگونه می‌توان به امیدنامه صندوق دسترسی پیدا کرد؟

به این منظور، پس از مراجعه به وبسایت صندوق مورد نظر مراجعه کرده و از بخش «درباره صندوق» امیدنامه صندوق را دریافت کنید.

روش‌های کسب اطلاعات درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری

روش اول: وبسایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران

وبسایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران تمامی اطلاعات مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری را جمع‌آوری کرده است.

با مراجعه به این وبسایت و انتخاب نوع صندوق مورد نظر، اطلاعات زیر قابل دسترس است:

1. لیست انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری
2. نرخ تضمین سود (فقط برخی از صندوق‌ها نرخ سود تضمین شده دارند.)
3. دوره‌های تقسیم سود (ماهانه، سه ماهه، شش ماهه و …)
4. عمر صندوق
5. NAV هر واحد صندوق
6. NAV صندوق
7. ترکیب دارایی‌های صندوق
8. بازدهی صندوق در بازه‌های زمانی مختلف
9. آلفا صندوق (اگر آلفا مثبت باشد، نشان می‌دهد صندوق عملکردی بهتر از بازار داشته است و اگر منفی باشد، نشان می‌دهد صندوق عملکردی ضعیف‌تر از بازار داشته است.)
10. بتا صندوق (نشان می‌دهد قیمت واحد صندوق تا چه اندازه به رشد و نزول بازار حساس است.)
11. آدرس وبسایت صندوق
12. ارکان صندوق
13. وضعیت سهام‌داران فعلی صندوق
14. امکان ضمانت نقدشوندگی

روش دوم: وبسایت صندوق

اگر قصد دارید در خصوص صندوق خاصی اطلاعات کسب کنید، با جست و جوی نام صندوق در گوگل وبسایت صندوق را خواهید یافت. وبسایت تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار سرمایه مشابه یکدیگر است و بنابراین اطلاعات مورد نظر شما به سادگی در این وبسایت‌ها یافت می‌شود.

روش سوم: وبسایت سازمان بورس و اوراق بهادار

وبسایت سازمان بورس و اوراق بهادار آرشیو کاملی از اطلاعات مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری را فراهم کرده است. از اینجا می‌توانید به این آرشیو دسترسی داشته باشید.

روش چهارم: کدال

وبسایت کدال نیز آرشیوی از اطلاعات مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در اینجا جمع‌آوری کرده است.

روش خرید و و فروش واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار سرمایه

روش اول: خرید مستقیم از صندوق

همانطور که پیش‌تر گفته شد، صندوق‌های سرمایه متغییر خود اقدام به خرید و فروش واحد صندوق می‌کنند. برای خرید واحد این صندوق‌ها، باید به وبسایت صندوق مراجعه کرده و یا با دفتر صندوق تماس بگیرید.

روش دوم: خرید از بورس

صندوق‌های سرمایه ثابت و نوع دیگری از صندوق‌ها که به «صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله» (در زبان انگلیسی Exchange Traded Fund یا ETF) معروف هستند، واحد خود را مستقیماً در فرابورس ایران به فروش می‌رسانند. به این منظور پس از افتتاح حساب معاملاتی و احزار هویت در سامانه سجام، وارد سیستم معاملات آنلاین خود نزد کارگزاری شده و واحد صندوق را خریداری کنید.

روش سوم: خرید از سوپرمارکت‌های فروش صندوق

(در زبان انگلیسی: fund supermarket)

در حال حاضر امکان خرید و فروش صندوق‌های سرمایه متغییر از طریق وبسایت‌های موسوم به سوپرمارکت صندوق فراهم شده است. این وبسایت‌ها امکان خرید و فروش آنلاین واحد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک را فراهم می‌کنند. برای دسترسی به این وبسایت‌ها، عبارت «خرید و فروش آنلاین واحد صندوق‌ سرمایه‌گذاری مشترک» را گوگل کنید.

کدام صندوق برای سرمایه‌گذاری بهتر است؟

برای تصمیم‌گیری در خصوص خرید واحد یک صندوق سرمایه‌گذاری باید به موارد زیر توجه کرد:

1. ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق: باید در نظر داشته باشید بسته به محل سرمایه‌گذاری، صندوق‌ها ریسک متفاوتی را به شما تحمیل می‌کنند. شدت ریسک برخی از صندوق‌ها عبارت است از:
   1. صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه: ریسک بسیار بالا
   2. صندوق سهامی: ریسک بالا
   3. صندوق مختلط: ریسک متوسط
   4. صندوق سرمایه‌گذاری با پشتوانه سکه طلا: ریسک کم
   5. صندوق درآمد ثابت: ریسک کم
2. بازده صندوق در بلندمدت: هر چه بازده یک صندوق در بلندمدت بیشتر بوده باشد، آن صندوق برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است.
3. عمر صندوق: عمر بالای صندوق نشان از پایداری صندوق و تجربه بالای مدیران صندوق است.
4. آلفا صندوق: اگر آلفا صندوق مثبت باشد، عملکرد صندوق بهتر از بازار بوده است.
5. بتا صندوق: هر چه بتا صندوق بزرگ‌تر باشد، ریسک صندوق بیشتر است.
6. مدیر صندوق: با جست و جو درباره مدیر صندوق و سوابق حرفه‌ای و تحصیلی وی میزان تجربه و تخصص فرد در مدیریت صندوق مشخص می‌شود.
7. ارکان صندوق: بطور کلی هرچه ارکان صندوق افراد و نهادهای معتبرتری و شناخته شده‌تری در بازار سرمایه باشند، صندوق قابل اطمینان‌تر است. ضمناً اگر صندوق ضامن نقدشوندگی داشته باشد، سودآوری صندوق کاهش می‌یابد و در مقابل واحدهای شخص سرمایه‌گذار نقدشونده‌تر می‌شوند.