سفته بازی (speculation) یا معاملات سفته بازانه (speculative trading) یک اصطلاح در علوم اقتصادی و مالی و به معنای انجام معامله پرریسک به قصد سود زیاد در مدت کوتاه است. همچنین به شخصی که چنین معامله‌ای انجام می‌دهد، سفته باز می‌گویند. همانطور که از تعریف پیداست، معاملات سفته بازی ریسک بسیار زیادی دارند و بعضاً شباهت زیادی به قمار پیدا می‌کنند.
اگه حوصله ندارید بقیه متن رو بخونید، به جاش فایل صوتی کوتاه زیر رو گوش بدید:
معامله بر روی دلار و ارزهای خارجی، معاملات فارکس (آشنایی با بازار فارکس) و ارزهای رمزپایه نوعی سفته بازی محسوب می‌شوند. در واقع اگر شخصی به قصد سود زیاد اقدام به خرید دلار کند، نوعی سفته بازی ارزی انجام داده است و شغل دلالان ارزی، سفته بازی است. البته سفته بازی فقط در این بازارها انجام نمی‌شود و هر معامله در هر بازار که از یک سو فرصت کسب سود زیاد در مدت کوتاه و از سوی دیگر ریسک بالایی داشته باشد، نوعی معامله سفته بازی محسوب می‌شود. منظور از مدت کوتاه در بازارهای مختلف متفاوت است. مثلاً مدت 3 ماه الی 2 سال برای بازار مسکن زمان کوتاهی محسوب می‌شود و این در حالی است که همین مدت برای بازار دلار زمان زیادی محسوب می‌شود.
بنابراین حتی امکان سفته بازی در بورس نیز وجود دارد.
روش‌های مورد استفاده سفته‌بازان
سفته بازان عمدتاً بر اساس تحلیل‌های تکنیکال، روانشناسی بازار و نظرات شخصی اقدام به خرید و فروش در بازار می‌کنند. برای مثال، هنگامی که قیمت دلار در کشور رو به صعود بود، بسیاری از سفته بازان اقدام به خرید دلار در قیمت‌های 17 و 18 هزار تومان کردند، چرا که معتقد بودند دولت موفق به کنترل بازار دلار نخواهد شد و همه مردم برای خرید دلار هجوم می‌آورند.
سفته بازی یا سرمایه‌گذاری؟
در برخی معاملات، تشخیص سفته بازی بودن معامله ساده نیست. برای مثال اگر شخصی خانه‌ای را به قصد اجاره دادن خریده باشد یک معامله سفته بازانه انجام نداده است؛ با این حال اگر شخص خانه را به قصد کسب سود در مدت کوتاه خریده باشد و در آن مدت خانه خالی مانده باشد، شخص یک معامله سفته بازانه انجام داده است.
برخی از سفته‌بازان تحت تاثیر شرایط روانی و طمع کسب سود زیاد در کوتاه مدت دست به این گونه معاملات می‌زنند. در این صورت احتمال درگیری معامله‌گران با خطاهای شناختی وجود دارد.
تاثیرات مثبت سفته‌بازی بر بازار
سفته‌بازان لزوماً تاثیر بدی بر بازار ندارند و حضور این افراد از دو جهت برای بازار مفید است:
- بخشی از نقدینگی بازار توسط این افراد تامین می‌شود؛ یعنی حضور سفته‌بازان موجب می‌شود همواره در هر قیمت خریدار و فروشنده به تعداد کافی وجود داشته باشد و نتیجتاً معاملات با سرعت بیشتر و قیمت بهتر انجام شوند.
- سفته‌بازان می‌توانند از ایجاد حباب در بازارهای جلوگیری کنند. برای مثال اگر قیمت سکه به شدت رو به صعود باشد، بخشی از سفته‌بازان که قبلاً سکه خریده‌اند، با دیدن رشد قیمت سکه اقدام به فروش و کسب سود می‌کنند و بدین ترتیب از ایجاد حباب در بازار سکه جلوگیری می‌کنند. البته همانطور که در شرایط خاصی سفته‌بازان می‌توانند جلوی ایجاد حباب در بازار را بگیرند، ممکن است موجب ایجاد حباب نیز باشند. بنابراین اینکه سفته‌بازان در این مورد تاثیر مثبتی بر بازار داشته‌اند یا نه، به وضعیت و شرایط بازار بستگی دارد.
جمع‌بندی
بصورت خلاصه …
- سفته‌بازی به معنی انجام معاملات پرریسک به قصد کسب سود زیاد در مدت کوتاه است.
- سفته‌بازی ریسک بسیار زیادی دارد و می‌تواند سرمایه شما را در معرض خطر قرار دهد.
- تشخیص سفته‌بازی از سرمایه‌گذاری همیشه ساده نیست.
انواع سفته بازی در ایران
- سفته بازی در بورس
- سفته بازی ارزی
- سفته بازی در بازار املاک و مستغلات
- سفته بازی در بازار ارزهای رمزپایه
- سفته بازی در فارکس
- سفته بازی در بازار کالا (خودرو، کالاهای اساسی و …)
کتاب در زمینه سفته بازی
در زمینه سفته بازی یک کتاب فارسی وجود دارد. این کتاب، “الگوهای سفته بازی” نام دارد و توسط انتشارات دنیای اقتصاد چاپ شده است. این کتاب، ترجمه کتاب “Patterns of Speculation” اثر Bertrand M. Roehner است و نسخه اصلی آن توسط انتشارات دانشگاه کمبریج به چاپ رسیده است. کتاب الگوهای سفته بازی، برخی از رایج‌ترین روش‌های سفته بازی در بازارهای جهانی را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و منبع مناسبی برای آشنایی با روش‌های سفته بازی است.
