تا حالا شده موقع خرید، حس کنید فروشنده از اون آدماییه که تخفیف می‌ده؟ یا برعکس، حس کنید فروشنده اصلاً قرار نیست تخفیف بده؟ یا اینکه تا حالا حس کردید چقدر ماشینای گرون قیمت (مثل بنز و بی‌ام‌و و تویوتا) تو تهران زیاد شدن؟ دلیل همه این حس‌ها، یک مفهوم تازه شناخته شده به اسم «خطای شناختی» هست.
میلیون‌ها سال پیش، مهمترین چیز برای اجداد ما این بوده که بتونن خودشون رو از خطرات محیط دور نگه دارن و زنده بمونن. مهمترین چیزی که به زنده موندن و آسیب ندیدن اجداد ما کمک می‌کرده اطلاعات بوده. مثلاً فرض کنید اجداد ما تو یه غار زندگی می‌کردن؛ در این صورت اینکه بدونن وقتی از غار در میان باید به کدوم سمت حرکت کنن تا بتونن غذا پیدا کنن، یا اینکه به کدوم سمت حرکت نکنن که خوراک حیوانات وحشی نشن اهمیت بسیار زیادی داشته.
اجداد ما بعد از سال‌ها زندگی کردن توی غار کم‌کم تمام اطلاعات محیط اطراف رو جمع می‌کردن و می‌دونستن تو محیطشون چی می‌گذره؛ امّا با زیاد شدن اطلاعات، یه مشکل جدید به وجود می‌اومد! اونم این بود که اون موقع چیزی مثل قلم و کاغذ هنوز اختراع نشده بود و انسان نمی‌تونست اطلاعاتی که بدست میاره رو ثبت کنه. بخاطر همین اجداد ما یاد گرفته بودن که به جای ثبت کردن اطلاعات، نتیجه‌ای که از اون اطلاعات بدست میاد رو تو ذهنشون نگه دارن. می‌پرسید چطورِی؟
فرض کنید وقتی از خونتون می‌رید بیرون و موقع قدم زدن آدم‌های مختلف رو می‌بینید، ده پونزده تا آدم غمگین و ناراحت ببینید. احتمالاً بعد از دیدن این همه آدم غمگین، به این نتیجه می‌رسید که آدم‌ها امروز ناراحت هستن. با نتیجه گرفتن از مشاهدات، شما عملاً اطلاعات رو تبدیل به نتایج کردید. حالا فرض کنید در طول دو ماه، هر روز کلی آدم غمگین ببینید. بعد از این مدت احتمالا شما نتیجه می‌گیرید که «مردم کلاً غمگین شدن». اینکه شما می‌تونید اطلاعات رو تبدیل به نتایج کنید، حاصل نیازیه که اجداد ما میلیون‌ها سال پیش حس کردن و توانایی تبدیل اطلاعات به نتیجه رو تو ذهنشون ساختن.
حالا اگه دلیل اینکه شما این همه آدم غمگین می‌بینید، این باشه که – خدای نکرده – شما خودتون آدم غمگینی باشید، شما درگیر یه خطای شناختی شدید و در واقع صرفاً آدم‌های خوشحال رو ندیدید!
در طول روز، ما هزاران بار درگیر خطاهای شناختی می‌شیم و اصلاً متوجهش نیستیم! بنابراین اهمیت زیادی داره که کم کم شروع کنیم و این خطاهای شناختی رو بشناسیم و یاد بگیریم که از دستشون خلاص شیم!
اینوست‌پلاس 6 تا از عمده‌ترین خطاهای شناختی رو براتون تو 6 قسمت پادکست توضیح می‌ده:
